Zmiany w ustawie o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji – obowiązek przyjęcia części będących odpadami

Wprowadzony ustawą z dnia 27 maja 2015 r. o zmianie ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz niektórych innych ustaw art. 23a obliguje prowadzącego stację demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji do przyjęcia będących odpadami części samochodów osobowych usuniętych w trakcie naprawy o ile nie spowoduje to przekroczenia masy odpadów przewidywanych do przetworzenia i powstających w wyniku przetwarzania w okresie roku, określonych w pozwoleniu zintegrowanym lub innej decyzji w zakresie gospodarki odpadami wymaganych w związku z prowadzeniem stacji demontażu. Co w praktyce oznacza ten obowiązek?

Podstawa prawna

Art. 1 pkt 15 ustawy z dnia 27 maja 2015 r. o zmianie ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz niektórych innych ustaw (Dz. U., poz. 933) – dalej: „ustawa zmieniająca”.

Zgodnie z art. 1 pkt 15 ustawy zmieniającej po art. 23 ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji dodaje się art. 23a, którym nałożono na prowadzącego stacje demontażu dość enigmatycznie brzmiący obowiązek.

Zakres obowiązku

Cytowany wprost z ustawy przepis jest dobrym przykładem wątpliwości jakie może budzić tekst prawny. Dlatego też, by móc ustalić treść obowiązku wynikającego z tego przepisu niezbędnym staje się nakreślenie kilku podstawowych zagadnień z zakresu wykładni prawa. Wykładnia jest bowiem procesem ustalania znaczenia tekstu prawnego, a zatem woli (celu) prawodawcy zakodowanej w tymże tekście. Interpretator tekstu prawnego potrzebuje zatem pogodzić się z sytuacją, w której wola ta, podobnie jak w klasycznym dialogu, nie będzie widoczna na pierwszy rzut oka. By ją ustalić koniecznym natomiast będzie przeprowadzenie dogłębnej analizy również innych komunikatów prawodawcy. Wykładnia jest zatem pewnego rodzaju dekodowaniem normy prawnej z przepisu prawnego lub zbioru przepisów prawnych.

Co zatem jesteśmy w stanie ustalić na chwilę obecną (14.02.2017 r.)?

Prawodawca nałożył nowy obowiązek na prowadzącego stację demontażu. Obowiązkiem tym jest konieczność przyjęcia będących odpadami części samochodów osobowych usuniętych w trakcie naprawy. W praktyce oznacza to tyle, że istnieje jakiś podmiot zewnętrzny dokonujący naprawy pojazdu (np. warsztat mechaniczny), który wytwarza odpady w postaci części samochodowych. Odpady te zobligowany jest przyjąć przedsiębiorca prowadzący stację demontażu.

 Warunkiem niezbędnym do spełnienia jest przy tym konieczność przyjęcia tychże odpadów na mocy posiadanego aktu administracyjnego umożliwiającego prowadzenie stacji demontażu pojazdów. Ustawodawca wprost powołuje się bowiem na konieczność przyjęcia odpadów części samochodów osobowych „o ile nie spowoduje to przekroczenia masy odpadów przewidywanych do przetworzenia i powstających w wyniku przetwarzania w okresie roku, określonych w pozwoleniu zintegrowanym lub innej decyzji w zakresie gospodarki odpadami wymaganych w związku z prowadzeniem stacji demontażu”.

Do czynienia mamy zatem z koniecznością porównania ilości przyjmowanych odpadów z dwoma progami. Pierwszy z nich to próg określający masę odpadów przewidywanych do przetworzenia. Drugi natomiast dotyczy ilości odpadów wytwarzanych.

Jednak co to w praktyce miałoby oznaczać? Stwierdzenia te pozostają bowiem na poziomie strategicznym, a zatem dość abstrakcyjnie określają treść obowiązku. Przeniesienie ich na poziom operacyjny pozwoliłoby ustalić jakie konkretne obowiązki, w opisywanym kontekście, spoczywają na prowadzącym stację demontażu pojazdów. Zadanie to okazuje się być jednak dość skomplikowane. Przyjmowanie części stanowiących odpady nie zostało bowiem opisane ani w ustawie o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji ani we wskazanej ustawie zmieniającej. By móc zrozumieć specyfikę danego zagadnienia koniecznym staje się zatem sięgnięcie poza wskazane akty normatywne. Postępowanie z odpadami na poziomie ogólnym reguluje ustawa o odpadach, w której należy szukać odpowiedzi.

Przyjęcie odpadów, w myśl ustawy o odpadach, odbywać się może wskutek dwóch procesów – zbierania odpadów i przetwarzania odpadów. Można zatem postawić tezę, że ustawodawca w ustawie zmieniającej na potrzeby funkcjonowania stacji demontażu wyodrębnia trzeci możliwy wariant przyjmowania odpadów. W odmiennym przypadku nasuwa się pytanie – dlaczego prowadzący instalację zobligowany jest do porównania ilości przyjmowanych odpadów do wartości progowych dotyczących przetwarzania odpadów (w przypadku stacji demontażu są to pojazdy, a nie części) i wytwarzanych odpadów (te mogą stanowić części, lecz są to odpady wytwarzane, a nie przyjmowane). Dla przejrzystości przekazu rozpiszmy możliwe warianty postępowania na gruncie nowego przepisu. Przed tym zabiegiem warto jeszcze dodać, iż ustawa zmieniająca, w drodze art. 20 ust. 1, wskazuje na konieczność dostosowania treści posiadanej decyzji do nowych wymogów w terminie 3 lat od dnia wejścia w życie ustawy.

Wariant 1: Prowadzący stację demontażu przyjmuje odpady na gruncie decyzji w obecnej formie (umożliwiającej przetwarzanie i wytwarzanie odpadów).

Wariant ten implikuje konieczność uznania, iż istnieje jakiś dodatkowy, obok dotychczasowo uznawanych za dopuszczalne (zbieranie i przetwarzanie), model przyjmowania odpadów. Koniecznym byłoby zatem stwierdzenie, iż z treści art. 23a można wyprowadzić normę prawną stanowiącą lex specialis w stosunku do norm zawartych w przepisach ustawy o odpadach. Wówczas przyjmowanie części stanowiących odpady odbywałoby się prawdopodobnie na gruncie pozwolenia na wytwarzanie, a zadaniem prowadzącego instalacje byłoby porównanie ilości przyjmowanych odpadów do progów odnoszących się do odpadów wytwarzanych wskutek demontażu. Wariant ten nie koresponduje jednak z treścią art. 20 ust 2 ustawy zmieniającej, który odwołuje się wprost do instytucji zezwolenia. Wytwarzanie odpadów odbywa się natomiast na gruncie pozwolenia zawartego w decyzji.

Wariant 2: Prowadzący stację demontażu modyfikuje treść decyzji w zakresie rodzajów przetwarzanych odpadów.

Wariant ten przewiduje konieczność uzupełnienia posiadanej decyzji o dodatkowe rodzaje przetwarzanych odpadów. W klasycznym przypadku prowadzący stację demontażu posiada możliwość przetwarzania dwóch rodzajów odpadów – 16 01 04* (zużyte lub nienadające się do użytkowania pojazdy) oraz 16 01 06 (zużyte lub nienadające się do użytkowania pojazdy niezawierające cieszy i innych niebezpiecznych elementów). Do listy tej należałoby dodać m.in. odpady metali żelaznych o kodzie 16 01 17 i tworzyw sztucznych, o kodzie 16 01 19. Założenie takie obligowałoby do uznania, że wszelkie przyjmowane z zewnątrz części samochodowe stanowiłyby materiał do dalszego demontażu ewentualnie przygotowania do ponownego użycia (co również jest procesem przetwarzania).

Wariant 3: Prowadzący stację demontażu uzupełnia posiadaną decyzję o zezwolenie na zbieranie odpadów.

Wariant ten wydaje się być najbardziej oczywisty z punktu widzenia faktycznego działania przedsiębiorcy prowadzącego stację demontażu. Polegać ono bowiem będzie na przyjmowaniu odpadów z naprawy a następnie przekazywaniu dalszym odbiorcom. Nie mniej jednak założenie to nie koresponduje z treścią powołanego na wstępie przepisu ustawy zmieniającej. Treść ta świadczy bowiem o obowiązku dokonania weryfikacji czy ramach przyjęcia części nie dojdzie do przekroczenia masy odpadów przewidywanych do przetworzenia i powstających w wyniku przetwarzania w okresie roku. A zatem nie przewidziano możliwości przyjmowania odpadów w ramach procesu zbierania, a wyłącznie przetwarzania i wytwarzania.

Termin realizacji obowiązku

Zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy zmieniającej przedsiębiorca prowadzący stację demontażu jest obowiązany dostosować posiadane pozwolenie zintegrowane lub inną decyzję w zakresie gospodarki odpadami wymagane w związku z prowadzeniem stacji demontażu do przepisów niniejszej ustawy w terminie trzech lat od dnia jej wejścia w życie. Ustawa weszła w życie 1 stycznia 2016 r., a zatem termin ten upływa z dniem 31 grudnia 2018 r.

Nadto w ust. 2 powołanego artykułu ustawodawca określił, iż przedsiębiorca prowadzący stację demontażu, który nie ma zezwolenia w pozwoleniu zintegrowanym lub innej decyzji w zakresie gospodarki odpadami wymaganych w związku z prowadzeniem stacji demontażu na przyjmowanie będących odpadami części samochodów osobowych usuniętych w trakcie naprawy, nie jest obowiązany do przyjmowania tych odpadów w terminie trzech lat od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

Podsumowanie

Analiza treści opisywanych przepisów i próba wywodzenia z nich jednoznacznych wniosków, to wciąż trochę wróżenie z fusów. Kontakt z pracownikami urzędów marszałkowskich wykazał, iż po stronie organów administracji publicznej również widoczna jest konieczność dokonania dogłębnej analizy wskazanych przepisów i wypracowania wspólnego stanowiska w tej sprawie. Warto zatem poczekać, mając na względzie przytoczony wyżej termin na realizację opisanego obowiązku, na jednolite stanowisko organów stanowienia i stosowania prawa. Wówczas możliwe będzie podjęcie kroków zmierzających do dostosowania posiadanej decyzji do wymogów prawa, zgodnie z ogólną, jednolitą koncepcją.