Gospodarka odpadami w zakładach pracy – zagadnienia ogólne

Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą w większości przypadków zobowiązani są do prowadzenia gospodarki odpadami w uporządkowany, regulowany przepisami prawa sposób. Zagadnienia te reguluje głównie ustawa o odpadach, która nakłada na prowadzącego działalność kilka obowiązków.

Obowiązki dot. odpadów

Po pierwsze – przedsiębiorca prowadzący zakład pracy, na terenie którego wytwarzane są odpady zobligowany jest do poprawnej ich klasyfikacji i prowadzenia ewidencji odpadów we właściwej formie. W klasycznym przypadku ewidencję prowadzi się z zastosowaniem dwóch dokumentów dla każdego rodzaju odpadu odrębnie, tj.:

– karty ewidencji odpadów;
– karty przekazania odpadów.

Istnieje również możliwość prowadzenia ewidencji uproszczonej, przy zastosowaniu wyłącznie kart przekazania odpadów, ale wyłącznie w przypadkach ustalonych przepisami prawa, a mianowicie gdy ilość wytwarzanych:

– odpadów niebezpiecznych nie przekraczając 100 kg rocznie;
– odpadów innych niż niebezpieczne nie przekraczają 5 ton rocznie.

Dokumenty tworzone na potrzeby prowadzonej ewidencji przechowywać należy przez okres 5 lat.

| Zobacz również – poprawne klasyfikowanie odpadów |

Sprawozdawczość

Raz w roku, obecnie do 15 marca roku następującego po roku sprawozdawczym (np. do 15 marca 2014 r. za rok 2013), należy złożyć marszałkowi województwa właściwie wypełnione zbiorcze zestawienie danych o odpadach.

Dokument ten należy wypełnić na podstawie ewidencji odpadów. Jako że przeważająca ilość zakładów pracy prowadzonych przez osoby fizyczne, jest wyłącznie wytwórcą odpadów (nie prowadzi przetwarzania odpadów) w zbiorczym zestawieniu danych o odpadach należy zamieścić wyłącznie informacje o odpadach wytworzonych w danym roku sprawozdawczym. Pamiętać należy również o tym, że dane zamieszczone w dokumentacji sprawozdawczej muszą być adekwatne do danych z ewidencji odpadów.

Sposób magazynowania i dalszego postępowania z odpadami

Odpady magazynować należy wyłącznie w sposób selektywny, zabezpieczający przed szkodliwym ich oddziaływaniem na środowisko. Odpady przekazywać można tylko takim podmiotom, które posiadają zezwolenie (decyzję administracyjną) na prowadzenie przetwarzania tych odpadów.

| Zobacz również – zasady pozbywania się odpadów |

Możliwe rodzaje odpadów powstających na terenie zakładów pracy

Aspekty związane z rodzajami odpadów powstającymi na terenie zakładów pracy rozpatrywać należy mając na względzie rodzaj prowadzonej działalności, gdyż tak zgodnie z katalogiem odpadów należy klasyfikować odpady.

| Zobacz również – poprawna klasyfikacja odpadów |

I tak np., przedsiębiorca prowadzący aptekę będzie wytwórcą głównie odpadów opakowaniowych i przeterminowanych leków. Firma szkoleniowa wytwarzać będzie głównie odpady biurowe typu papier, zużyte kartridże drukarskie, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny. Prowadzący zakład mechaniczny będzie natomiast wytwórcą odpadów, takich jak przepracowane oleje, opony, mechaniczne części metalowe i z tworzyw sztucznych itd.

Dla przykładu w biurze powstawać mogą odpady, m.in.:

– opakowań z papieru i tektury, o kodzie 15 01 01;
– opakowań z tworzyw sztucznych, o kodzie 15 01 02 (foliowe torby, taśmy z tworzyw sztucznych, itp.);
– zużyte urządzenia, o kodzie 16 02 13* lub 16 02 14 (części zestawów komputerowych, komputery, monitory, faksy itp.);
– odpadowy toner drukarski, o kodzie 08 03 17* lub 08 03 18 (zużyte kartridże i tonery drukarskie itp.);
– papier i tektura, o kodzie 20 01 01;
– itd.

W zakładzie mechanicznym natomiast, m.in.:

– zużyte opony, o kodzie 16 01 03;
– filtry olejowe, o kodzie 16 01 07*;
– metale żelazne, o kodzie 16 01 17 (metalowe części karoserii itp.);
– tkaniny do wycierania, kodzie 15 02 02* (zanieczyszczone szmaty do wycierania narzędzi itp.);
– mineralne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe niezawierające związków chlorowcoorganicznych, o kodzie 13 02 05*;
– itd.

  Odpady powstające na terenie zakładów pracy można podzielić na dwa główne strumienie:

– odpady powstające w związku z prowadzoną działalnością;
– odpady komunalne.

Odpady komunalne nie są objęte wyżej opisanymi regulacjami, a zatem nie ma większego celu rozważania tej materii. Pamiętać natomiast warto, iż jednym z najczęstszych błędów popełnianych przez przedsiębiorców niezajmujących się zawodowo gospodarką odpadami, jest klasyfikowanie odpadów powstających w związku z prowadzoną działalnością do strumienia odpadów komunalnych, co jest działaniem niezgodnym z prawem.

* – odpady oznaczone gwiazdką są odpadami niebezpiecznymi

Korzystanie ze środowiska

Korzystający ze środowiska, a za takiego uważa się obecnie niemal każdego przedsiębiorcę, zobligowany jest do sporządzania corocznych zestawień o korzystaniu ze środowiska i ponoszenia opłat z tego tytułu. Przy czym w większości przypadków, przedsiębiorcy prowadzący zakłady pracy zwolnieni będą z opłaty środowiskowej, natomiast bezwzględnym obowiązkiem w przedmiotowej materii jest sprawozdawczość.

Do wywiązania się z tego obowiązku zobligowany jest niemal każdy przedsiębiorca, gdyż powstaje on m.in. poprzez spalanie paliw w silnikach pojazdów (w tym pojazdów osobowych użytkowanych w związku z prowadzoną działalnością) czy chociażby użytkowaniem kotłów opalanych paliwem stałym lub płynnym.

Uwaga! Opłata środowiskowa jest zobowiązaniem podatkowym! Brak realizacji przedmiotowego obowiązku wiązać może się z konsekwencjami wynikającymi z ustawy ordynacja podatkowa oraz ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

| zobacz również – opłata za korzystanie ze środowiska |

Konsekwencje braku realizacji wymogów ochrony środowiska

Pamiętać warto, iż środowisko, jako najwyższe dobro wspólne, zajmuje szczególne (priorytetowe miejsce) w regulacjach prawnych – zarówno na szczeblu krajowym, jak i unijnym. W obecnych czasach, praktycznie każdy przedsiębiorca ma obowiązki związane z prawem ochrony środowiska. Obowiązkiem takim może być na przykład podjęcie jakiegoś działania, np.: prowadzenie ewidencji, przekazywanie odpadów wyłącznie uprawnionym podmiotom, sprawozdawczość, lub obowiązek powstrzymania się od pewnych zachowań, jak np. powstrzymanie się od samodzielnego przetwarzania odpadów (poprzez np. spalanie odpadów opakowaniowych). Naruszenie przepisów ochrony środowiska skutkować może sankcjami, które wynikają zarówno z kodeksu karnego, jak również z ustawy prawo ochrony środowiska, czy też ustawy o odpadach.

Brak realizacji któregoś z obowiązku skutkować może zatem:

– administracyjną karą pieniężną;
– mandatem karnym;
– grzywną w celu przymuszenia;
– skierowaniem sprawy do Sądu Powszechnego;
– wszczęciem procedury karnej z kodeksu karnego.