Opłata za korzystanie ze środowiska – zagadnienia ogólne

W myśl obowiązujących przepisów, wynikających m.in. z art. 284 ust. 1 i 2  ustawy prawo ochrony środowiska, podmiot korzystający ze środowiska ustala we własnym zakresie wysokość należnej opłaty i wnosi ją na rachunek właściwego urzędu marszałkowskiego. Do realizacji przedmiotowego obowiązku zobligowane są również osoby fizyczne w zakresie, w jakim korzystanie wymaga pozwolenia na wprowadzanie substancji lub energii do środowiska oraz pozwolenia wodno-prawnego na pobór wód.

Przedmiotową opłatę ustala się według stawek obowiązujących w okresie, w którym korzystanie ze środowiska miało miejsce. Wyliczoną opłatę należy wnieść za dany rok kalendarzowy do dnia 31 marca następnego roku do urzędu marszałkowskiego właściwego ze względu na miejsce prowadzonej działalności związanej z korzystaniem ze środowiska. 

Kim jest podmiot korzystający ze środowiska?

W przepisach zawartych w ustawie prawo ochrony środowiska zawarto definicję legalną nazwy – podmiot korzystający ze środowiska. Zgodnie z treścią art. 3 pkt 20 ustawy za podmiot korzystający ze środowiska uznać należy:

– przedsiębiorcę w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej;
– osoby prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych, chowu lub hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego;
– osoby wykonujące zawód medyczny w ramach indywidualnej praktyki lub indywidualnej specjalistycznej praktyki;
– jednostkę organizacyjną niebędącą przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej;
– osobę fizyczną korzystającą w środowiska w sposób wymagający uzyskania pozwolenia.

Kto w praktyce powinien wyliczać opłatę?

Każdy, kto w ramach prowadzonej działalności:

1. Wprowadza gazy lub pyły do powietrza, poprzez m.in.:

– spalanie paliw w silnikach pojazdów, 
– przeładunek benzyn silnikowych,
– użytkowanie kotłów opalanych paliwem różnego rodzaju,
– chów lub hodowlę drobiu.

2. Prowadzi pobór wód podziemnych lub powierzchniowych.

3. Wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi.

4. Składuje odpady.

Podsumowując – do wywiązania się z tego obowiązku zobligowany jest niemal każdy przedsiębiorca, gdyż powstaje on m.in. poprzez spalanie paliw w silnikach pojazdów (w tym pojazdów osobowych użytkowanych w związku z prowadzoną działalnością) czy chociażby użytkowaniem kotłów opalanych paliwem stałym lub płynnym.  

Jakie są terminy składania sprawozdań?

Wykaz zawierający informacje o należnych opłatach należy przedłożyć do końca marca za rok sprawozdawczy. Czyli do 31 marca 2014 r. za rok 2013.

Gdzie powinno się składać sprawozdanie?

Wykaz zawierający informacje o należnych opłatach w przeważającej ilości przypadków składać należy w Urzędach Marszałkowskich Województw, na terenie których prowadzona jest działalność związana z korzystaniem ze środowiska. Dla przykładu, firma posiadająca siedzibę w Krakowie, ogrzewająca swoje biura kotłem centralnego ogrzewania opisywany wykaz winna złożyć w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Małopolskiego.

Kto zobligowany jest do uiszczania opłat?

Zdecydowana większość przedsiębiorców jest zwolniona z uiszczania opłat, co nie zwalnia jednak z obowiązku sprawozdawczego. Wielu przedsiębiorców uważa, iż skoro nie są obowiązani do uiszczania opłat środowiskowych, to nie są również zobligowani do składania wykazów o wysokości opłat środowiskowych. Nic bardziej mylnego! Brak realizacji obowiązku sprawozdawczego skutkować może naliczeniem opłaty przez organ. Złożenie natomiast sprawozdania, z treści którego wynikać będzie, iż nie ma obowiązku uiszczania opłaty, zwalnia z niej.

Zgodnie z art. 289 nie wnosi się opłat z tytułu tych rodzajów korzystania ze środowiska których roczna wysokość nie przekracza 800 zł.

Oznacza to tyle, że z wyliczeń zawartych w prawidłowo sporządzonym wykazie opłat za korzystania ze środowiska, które nie przekraczają wartości 800 zł, wynika zwolnienie z obowiązku uiszczania opłaty. Zatem jedynym obowiązkiem w takim przypadku, będzie sporządzenie właściwego wykazu i terminowe jego złożenie we właściwym urzędzie marszałkowskim. A contrario – przedsiębiorcy, którzy wyliczyli kwotę przewyższająca 800 zł, jeżeli w danym województwie Sejmik Województwa nie podjął uchwały podwyższającej powołanego progu, zobowiązani są do wypełnienia dwóch obowiązków:

– sporządzenia i złożenia w ustawowym terminie Wykazu zawierającego informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska;
– uiszczenia, na rachunek właściwego urzędu marszałkowskiego, w ustawowym terminie należnej opłaty.

Jakie są konsekwencje nie wywiązania się z obowiązku dot. opłat za korzystanie ze środowiska?

W przypadku opłat środowiskowych istnieje z jednej strony obowiązek sprawozdawczy, a z drugiej, w określonych przypadkach, obowiązek uiszczenia daniny publicznej (podatku), jaką jest opłata za korzystanie ze środowiska. W przypadku braku realizacji, któregoś z powyższych obowiązków, zobowiązany naraża się na:

– wszczęcie postępowania administracyjnego i nałożenie kary finansowej;
– naliczenie opłaty przez organ wraz z należnymi odsetkami;
– konsekwencje wizerunkowe i ewentualną odmowę przyznania dofinansowania i subwencji z funduszy krajowych lub unijnych. 

Uwaga! Opłata środowiskowa jest zobowiązaniem podatkowym! Brak realizacji obowiązku uiszczanie przedmiotowej opłaty wiązać może się z konsekwencjami wynikającymi z ustawy ordynacja podatkowa oraz ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.