Wprowadzanie do obrotu produktów w opakowaniach – sposób ustalania zakresu obowiązków

Przedsiębiorca wprowadzający na rynek krajowy produkty w opakowaniach może napotkać, i w istocie bardzo często napotyka, na szereg problemów natury prawnej, w tym definicyjnej. Wraz z wejściem w życie z początkiem bieżącego roku ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U., poz. 888) pojawiły się nowe materie prawne, które nie były jak dotąd poddane wnikliwej analizie doktrynalnej czy też sądowniczej.

Przedsiębiorca wprowadzający na rynek krajowy produkty w opakowaniach może napotkać, i w istocie bardzo często napotyka, na szereg problemów natury prawnej, w tym definicyjnej. Wraz z wejściem w życie z początkiem bieżącego roku ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U., poz. 888) pojawiły się nowe materie prawne, które nie były jak dotąd poddane wnikliwej analizie doktrynalnej czy też sądowniczej.

W związku z powyższym, jako że nie doszło do wydania aktu prawnego, w którym uprawniony organ administracji publicznej odniósłby się do poruszanej problematyki poprzez interpretację stosownych przepisów prawa, do przeprowadzenia takowej podmiot, chcący realizować rzetelnie nałożone na niego obowiązki, winien obecnie przystąpić samodzielnie. Warto zatem dokonać pewnego rodzaju subsumcji faktycznie prowadzonej realizacji zadań związanych z gospodarką produktami w opakowaniach w odniesieniu do przepisów prawa regulujących opisywane kwestie.

Na wstępie na uwadze mieć należy, iż ustawa o gospodarce opakowaniami (…) nakłada obowiązki m.in. na te podmioty, które faktycznie wprowadzają produkty w opakowaniach do obrotu. Jednymi z najczęściej popełnianych błędów w tej materii jest niewłaściwe ustalenie podmiotu, który podlega regulacjom ustawowym oraz rodzaju i ilości produktów faktycznie wprowadzonych do obrotu. Niezbędne zatem, na potrzeby dalszych rozważań, będzie posłużenie się zawartą w treści powołanego aktu normatywnego definicją legalną nazwy: „wprowadzenie do obrotu”. Ustawodawca poprzez definiens przytoczonej nazwy, określony w art. 8 pkt 24 powołanej ustawy, uściślił, iż jest to działanie polegające na odpłatnym lub nieodpłatnym udostępnianiu opakowań lub produktów w opakowaniach po raz pierwszy na terytorium kraju w celu używania lub dystrybucji. Ponadto, za wprowadzenie do obrotu uznawać należy również import opakowań lub produktów w opakowaniach, a także wewnątrzwspólnotowe nabycie opakowań lub produktów w opakowaniach. Działania te, jeżeli odbywają się na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, normowane są przepisami opisywanej ustawy. Wskazać przy tym należy, iż poprzez użycie zwrotu „po raz pierwszy” ustawodawca wskazuje, iż wprowadzenie do obrotu odbywa się jeden raz.

Na potrzeby dalszych rozważań niezbędne będzie również przeprowadzenie analizy art. 9 ustawy o gospodarce opakowaniami (…). Artykuł ten, poprzez przepisy ust. 1 i 2, normuje kwestie dat, poprzez instrukcję dotyczącą ustalenia konkretnego dnia wprowadzenia do obrotu. W klasycznym przypadku (produktów w opakowaniach wytworzonych na terytorium kraju) będzie to dzień wydania produktów w opakowaniach z magazynu albo przekazania osobie trzeciej. W innym razie będzie to dzień ich przywozu na terytorium kraju lub dzień wystawienia faktury w przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia produktów w opakowaniach. Nie bez znaczenia dla potrzeb ustalenia obowiązków podmiotu wprowadzającego produkty w opakowaniach jest również treść ust 3 opisywanego artykułu, w myśl którego to na przedsiębiorcy spoczywa ciężar udowodnienia, że wprowadzenie produktów w opakowaniach nie nastąpiło. Zatem to na przedsiębiorcy spoczywać będzie obowiązek udowodnienia, że prowadzone przez niego działania nie wypełniają opisanej w poprzednim akapicie niniejszego opracowania definicji legalnej wprowadzenia do obrotu.

Przepisy rozdziału 4 ustawy o gospodarce opakowaniami (…) nakładają szereg obowiązków na wprowadzającego produkty w opakowaniach. By móc zatem rozstrzygnąć, czy obowiązki te dotyczą danego przedsiębiorcy należy posłużyć się kolejną, zawartą w art. 8 pkt 23 w/w ustawy, definicją legalną, w myśl której wprowadzającym produkty w opakowaniach jest przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie wprowadzania do obrotu produktów w opakowaniach, w szczególności wprowadzający do obrotu produkty w opakowaniach pod własnym oznaczeniem lub pakujący produkty wytworzone przez innego przedsiębiorcę i wprowadzający je do obrotu. Widać zatem wyraźnie, iż ustawodawca, nakłada obowiązki określone w rozdziale 4 wyłącznie na tego przedsiębiorcę, który dokonuje wprowadzenia do obrotu, a zatem to właśnie ta definicja (wprowadzenia do obrotu) będzie miała rozstrzygające znaczenie przy ustalania obowiązków przedsiębiorcy. Podmiot chcący ustalić jakie dokładnie ciążą na nim obowiązki winien zatem w pierwszym rzędzie rozstrzygnąć czy i w jakim zakresie dokonuje wprowadzania do obrotu produktów w opakowaniach. Na uwadze mieć przy tym należy, iż rozumienie potoczne wprowadzania do obrotu może się różnić od tego, które zostało ustalone w drodze opisanej we wcześniejszej części niniejszego opracowania definicji legalnej. W związku z tym, w przypadku rozstrzygania kwestii zakresu obowiązków wynikających z przepisów w/w ustawy posługiwać należy się znaczeniem prawnym tegoż wyrażenia, a zatem tym, które zostało ustalone w drodze definicji ustawowej.

Jak już wcześniej wskazano, w art. 8 pkt 24 ustawy o gospodarce opakowaniami (…), prawodawca uściślił, iż wprowadzanie do obrotu jest to działanie polegające na odpłatnym lub nieodpłatnym udostępnianiu opakowań lub produktów w opakowaniach po raz pierwszy na terytorium kraju w celu używania lub dystrybucji. Ponadto, za wprowadzenie do obrotu uznawać należy również import opakowań lub produktów w opakowaniach, a także wewnątrzwspólnotowe nabycie opakowań lub produktów w opakowaniach, jeżeli jest dokonywane na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej. Koniecznym zatem jest dokonanie rozstrzygnięć na płaszczyźnie semantycznej wyrażeń zawartych w przytoczonej definicji. W pierwszym rzędzie należy rozróżnić dwie możliwe sytuacje, do których ustawodawca dopuszcza, poprzez zastosowane zabiegi składniowe (użycie zwrotu „także”), a mianowicie sytuację, w której obrót produktami w opakowaniach odbywa się wyłącznie w graniach Kraju, jak również poza nimi.

W pierwszym przypadku (obrotu krajowego) rozstrzygające znaczenie będzie miał cel udostępniania produktów w opakowaniach. Jeżeli przedsiębiorca przekazuje kolejnemu podmiotowi (udostępnia) dany produkt w celu używania lub dystrybucji – będzie to przypadek, w którym doszło do wprowadzenia do obrotu, a zatem przedsiębiorca stanie się tym samym wprowadzającym do obrotu produkty w opakowaniach, będąc równocześnie zobowiązanym do wypełniania wszelkich nałożonych na niego przepisami prawa obowiązków. W innym razie jeżeli dokonuje on obrotu danym produktem w celach innych niż wyżej wymienione, należałoby uznać, iż działanie takie nie stanowi wprowadzenia do obrotu.

W przypadku natomiast importu lub wewnątrzwspólnotowej dostawy produktów w opakowaniach, działania te nie zostały obwarowane dodatkowymi uściśleniami, a zatem same w sobie świadczą o wprowadzeniu do obrotu, pod warunkiem, że wykonywane są na potrzeby dokonywanej działalności gospodarczej, czyli na potrzeby zarobkowej działalności wytwórczej, budowlanej, handlowej, usługowej (…) wykonywanej w sposób zorganizowany i ciągły (por. art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tj. Dz. U. z 2013 r., poz. 672 z późn. zm.)). Innymi słowy przedsiębiorca wprowadzając w drodze importu lub wewnątrzwspólnotowego nabycia na terytorium kraju produkty w opakowaniach w celach związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa, wprowadza je do obrotu. Istnieje jednak, na mocy art. 6 ust. 1 ustawy o gospodarce opakowaniami (…), odstępstwo od tej reguły, zgodnie z którym wyłączeniem podmiotowym spod zakresu obowiązywania pewnych regulacji ustawowych objęci zostali przedsiębiorcy którzy w danym roku kalendarzowym wprowadzili do obrotu w drodze importu produktów w opakowaniach lub wewnątrzwspólnotowego nabycia produktów w opakowaniach, a następnie w tym samym roku kalendarzowym dokonali eksportu lub wewnątrzwspólnotowej dostawy tych opakowań bez produktów lub wraz z produktami. A contrario  jeżeli działania takie nie zostały podjęte przedsiębiorca jest zobligowany wywiązać się z obowiązków nałożonych przepisami prawa – zarówno co do ilości, jak i rodzaju opakowań.

Nie nałożono natomiast obowiązków, dotyczących wprowadzania do obrotu produktów w opakowaniach, na przedsiębiorców dokonujących działań związanych z eksportem i wewnątrzwspólnotową dostawą. Podmioty te winny jednak pamiętać, iż takie działanie podlega innym regulacjom ustawowym i obowiązkom z nich wynikającym. Nie są natomiast, w zakresie taj działalności, związani normami prawa wynikającymi z przepisów rozdziału 4.

Podsumowując, przedsiębiorca wprowadzający do obrotu produkty w opakowaniach, w drodze wyłącznie krajowej, podlega opisanym regulacjom ustawowym i obowiązkom z nich wynikającym, jeżeli udostępnia produkty w celu ich używania i dystrybucji. Obowiązki te dotyczą również przedsiębiorców sprowadzających produkty w opakowaniach zza granicy w celach związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą, chyba że zastosują oni wyłączenie wynikające z art. 6 ust. 1 ustawy. Wyłączone spoza zakresu normowania opisywanych przepisów zostały natomiast działania związane z eksportem i wewnątrzwspólnotową dostawą, co nie oznacza, iż działania te nie objęte zostały innymi regulacjami prawnymi. Na marginesie dodać warto, iż przedsiębiorca, uznając, iż dany przedmiot nie został przez niego wprowadzony do obrotu, jest zobligowany samodzielnie udowodnić ten fakt, a może to zrobić poprzez przytoczenie wyżej opisanych przesłanek, lub próbę wykazania, iż przedmiot ten nie wypełnia definicji produktu.